Türkiye’nin lavanta kokulu köyü:Kuyucak

“Lütfen dikkat : Bu yazıda göreceğiniz  fotoğrafların tamamı Isparta’nın Keçiborlu ilçesine bağlı Kuyucak Köyü’nde 12 Temmuz 2015 tarihinde çekilmiştir” anonsunu yazının başında yapmak daha doğru olacaktır diye düşündüm. Geçtiğimiz yıl yine bu zamanlar lavanta tarlalarını görmek için Fransa’nın Provans bölgesine gitmiş ve muhteşem Fransız Köylerinin arasındaki lavanta vadilerinde görsel ve beyinsel bir sarhoşluk ile harika dört gün geçirmiştim. Seyahatten döner dönmez “acaba Türkiye’de de lavanta tarlaları var mı” diye internette bakınırken Isparta’nın Kuyucak Köyünde lavanta üretimi hakkında bir kaç gazete haberi görmüş ve 2015 yazında gidilecekler listeme dahil etmiştim. Facebook’tan adresinden yazışarak bilgi aldığım Lavanta Diyarı sayfasının admini Hüseyin Avcı  ile iletişimi koruyarak temmuz 2015’de Kuyucak Köyü‘ne günübirlik bir keşif gezisi organize ettim.

Kuyucak Köyü lavanta diyarı imiş meğer…

Sabah erken vakitlerde Kuyucak Köyü‘ne varmak üzere iken mor mor lavantaları ilk gördüğümüz tarlada ilk molamızı verdik.  Sevinç ve heyecan dolu çığlıklarla bir kaç fotoğraf çekimi ve sosyal medya paylaşımı sonrasında yola devam ettik ancak yol boyunca sağlı sollu tepelere kadar uzayan lavanta tarlalarını  görüp de şok olmamak ne mümkün.

Fransa’daki lavanta tarlaları güzeldi ama henüz turların keşfetmediği, turistlerin akınına uğramamış saf Kuyucak Köyü bir başka güzel… Köyün  öyle büyük ve belirgin bir meydanı yok ancak sokakları, kerpiç  evleri, kaldırım kenarlarından fışkıran kocaman lavanta öbekleri daha ilk görüşte bizi kendine bağlamayı başardı. Burdur Gölü manzaralı Kuyucak Köyü 150 haneli ancak köyde yaz-kış oturan hane sayısı 90 , halk geçimini lavanta üreterek, balcılık yaparak sağlıyor. Ayrıca  hatmi çiçeği-papatya-kekik gibi yörede doğal yetişen otları ve çiçekleri toplayıp kurutuyor ve satıyorlar.

Kuyucak ile çevresindeki Kuşçular, Çukurören, Yeşilyurt köylerinde ve  Senir ila Kılıç kasabalarında  lavanta üretimi yapılıyor. İlk defa yörenin gül tüccarı Zeki Konur tarafından 1975 yılında Fransa’dan getirtilen lavanta fideleri  otuz aileye onbeşer kök şeklinde dağıtılmış, başlangıçta gül tarlalarının kenarlarına ekilmiş. 1990 ‘lı yıllardan itibaren  ticari amaçlı ekimlere geçilmiş. Kurak, susuz, birşey üretilemeyen tarlalar boş kalmasın diye ekilen ilk lavanta fidelerinden bugüne 3000 hektar alana kadar yayılmış lavanta üretimi.  Türkiye’nin toplam lavanta üretiminin  %93’ü bu bölgeden  sağlanıyor. Köyde bir kooperatifleşme  yok, lavantaların hasat sonrasında bir kısmının yağı çıkarılarak satılıyor, bir kısmı ise deste deste kurutulup düğün-davet-organizasyon firmalarına gönderiliyor. Köy halkından bir kaç kişi, gül hasadının turizme kattığı canlılığı ve ekonomiye katkısını görünce neden lavanta için de turistler köyümüze gelmesin deyip ilçe ve il idari birimleri ile görüşmüşler ancak henüz profesyonel bir çalışma başlamamış. Şimdilik kendi bireysel çabaları ile bir turizm firmasının  Asyalı turistleri köye getirmesini başarmışlar, yine bu yıl ilk olarak bir iki yerli tur firması da etkinlik takvimine lavanta tarlalarını dahil etmiş. 2015 sezonu kaçmış olsa da 2016’da Türkiye’nin lavanta diyarı popüler olacağa benziyor.Lavantalar, haziran sonu morarmaya başlıyor ve temmuz ayı çiçekleri patlayınca mosmor oluyor. Temmuz sonu ağustos başından itibaren ise hasat yapılıyor ve lavantalar toplanıp yağları çıkartılıyor. Hasat sırasında lavantalar dipten değil orta yerinden hızar tarzı bir bıçakla ya da orakla kesilip toplanıyor, bir sonraki yıl da kesilen yerden yeniden yeşerip büyüyor lavantalar. Kurak, susuz tarlalardan böyle verimli ve görsel açıdan nefis bir ürünün elde ediliyor olması, ayrıca bir kökten 15 hatta 20 yıl boyunca üretim alınacak kadar verimli olması lavantaya olan hayranlığımı bir kez daha arttırdı.

Hasat vakti köyün içi dışı her yer buram buram lavanta kokuyormuş.Benim ziyaretim mosmor olduğu dönemde yani temmuz ortasında gerçekleşti. Tarladan lavanta topladık, kesilmiş lavantaları desteledik, lavanta tarlalarında kendimizi kaybedene ve ayaklarımız yorulana kadar fotoğraf çektik. Ama bir de at arabasının daracık kasasında hoplaya zıplaya lavanta tarlasına bir gidişimiz vardı ki, gezinin en eğlenceli kısmı oldu:)

Lavanta’nın ürünleri ve faydaları:

Kuyucak Köyü’nden Dr. İbrahim Saraçoğlu’na  lavanta gönderiliyormuş, Saraçoğlu’nun yapmış olduğu çalışmalara ve araştırmalara göre lavanta  idyopatik burun akıntısına, toz alerjisine, iltihaplı eklem romatizmasına ve karaciğer yağlanmasına karşı birebir… Ayrıca lavantanın sakinleştirici özelliği de var. Biz bile köyde lavanta sarhoşu olduk, inanılmaz bir rahatlama ve uyku durumu oluştu, alışık değiliz lavantayı bu kadar yoğun teneffüs etmeye…

• Lavanta balı; lavanta tarlasına girince yüksek seste arı vızıltıları duyuluyor, bu kadar arı olunca bal da olması normal… Lezzetli ve kokulu bir bal. İsteyen petekli isteyen süzme alabiliyor.
• Lavanta çayı; kurutulmuş ya da taze lavantayı kaynamış suya bırakıp 3-4 dakika demlenmesini bekleyip sonra sıcak sıcak içebiliyorsunuz, ben ilk defa tattım ve nefisti.
• Lavanta yağı; ağrıyan eklemlere sürüp masaj yapılıyor, romatizmaya da birebir. Spalarda masaj yağı olarak da kullanılıyor.
• Lavanta suyu; cildi silmek  amacıyla tonik gibi kullanılıyor, cildi temizliyor ve rahatlatıyor. Saçlarınızı yıkadığınız suya lavanta suyu ilave ederseniz saçlarınız canlı ve parlak olacaktır.
• Lavanta sabunu; kokusu temizlik ve rahatlık verir kullanana. Köyde henüz bir marka yok ancak sabun fabrikasına kendi lavantalarını verip sabunlarını yaptırıyorlar.
• Lavanta kurusu; çekmecelere konulduğunda hem eşyalarınız güzel kokar hem de güve oluşumunu engeller. Uyku sorununuz varsa baş yastığınızın içine ya da altına bir lavanta kesesi koyarsanız deliksiz kaliteli uyku uyuyabilirsiniz.

Kuyucak Köyü’ne ulaşım ve konaklama:

Kuyucak Isparta şehir merkezine 50 km mesafede; uçak ya da otobüs ile Isparta ya da  Keçiborlu’ya gelebilir, Keçiborlu’dan ise köye gelen dolmuş minibüslerle ile ulaşabilirsiniz. Ayrıca İstanbul’dan gelecekseniz şayet, uçak Isparta’ya  öğlene doğru vardığından gün bölünmüş oluyor ve  akşam dönüş için geç saatte sefer olmadığından ertesi gün dönmeniz mümkün. Ben direk Denizli Çardak Havalimanına uçup ( sabah 7,40’da uçak havalimanına inmiş oluyor)  günübirlik araç kiralayarak , yaklaşık 1 saatte köye vardım. Akşam da iki alternatifli uçuştan geç vakitte olanı tercih ederek günü tam olarak değerlendirmiş oldum.

Araçla giderken Keçiborlu’ya varmadan Kılıç tabelasını gördüğünüzde sapmanız ve Kılıç istikameti takip etmeniz gerekiyor. Henüz lavanta turizmi başlamamış olmasından dolayı Kılıç’a varana kadar yol boyunca   Kuyucak ya da lavanta üzerine herhangi bir tabela bulunmamakta./ 01.06.2016 Notu: Yol boyunca Lavanta Tarlaları tabelalarını görebilirsiniz artık:)

01.06.2016 Notu: Kuyucak’ta  ev pansiyonculuğu 2016 yılından itibaren başladı, konaklamak isterseniz yazının sonunda yazmış olduğum telefon numarasından irtibata geçebilirsiniz. Ayrıca Keçiborlu ya da Isparta Merkez’deki otellerde de kalabilirsiniz.

Öneri;

• Kuyucak ve çevresinde sadece lavanta değil, mor zambak ve gül de üretiliyor. Mayıs ayında güderseniz gül hasadına katılabilirsiniz, temmuz başında giderseniz hem lavantaları hem de zambakları görürsünüz.
• Köyde yemek yiyebileceğiniz bir lokanta bulunmamakta, o nedenle tedbirli olun ya da Lavanta Diyarı facebook sayfasının admini Hüseyin Avcı / Ramazan Avcı ile 0542 611 65 70 irtibat kurabilirsiniz, size oldukça ekonomik bir ücrete  harika yöresel kahvaltı ya da öğle yemekli lavanta turu organize edeceklerdir. ( 02.07.2018 Notu: Köye iki tane cafe açıldı, ayrıca tarla turlarında gözleme de yapıyor ve satıyorlar artık)
• Yöre halkını turizme heveslendirmek ve desteklemek için küçük de olsa tezgahlarından bir şeyler satın alın. ( 02.07.2018 Notu: Köyde kadınların el emeği ürünlerini sattığı bir kooperatif kuruldu, köye 200 mt mesafedeki bu mekana uğrarsanız lavantaya dair hediyelik el emeği ürünlerden alabilirsiniz)
• Lavanta çayı için, lavanta dondurması yiyin.
• Kuyucak’tan ayrılabilirseniz Eğirdir Gölü’ne geçip göle kenarındaki lokantalarda balık yiyebilir göl havası alabilirsiniz ya da Sütçüler’deki Yazılı Kanyon’da trekking yapabilirsiniz. Aracınız var ise Sagalassos Antik kentini dahi ziyaret edebilirsiniz.